Kalça ve uyluk etrafı travmaları
LEĞEN KEMİĞİ (PELVİS) KIRIKLARI
Bütün kırıkların yaklaşık %4’ü pelvis kırıklarıdır. Pelvis kırıklarının %10’unda mesane ve üretra yaralanması vardır. Pelvis kırıklarının yaklaşık üçte ikisi trafik kazaları sonucunda olur, bununla birlikte yüksekten düşme, göçük altında kalma üzere durumlarda pelvis kırıkları oluşabilir. dolaylı zorlama ile adale kontraksiyonları sonucunda kopma kırıkları formunda de kırıklar oluşabilir.
Klinik ve teşhis:
Pelvis kırıkları ağır yaralanmalar sonucunda oluşur. Beraberinde diğer kırıklar olabileceği üzere, çoğunlulukla organ yaralanmaları da vardır. Hastanın genel durumu bozulmuş, şok tablosu gelişmiş olabilir. Rektal ve ürogenital kanamalar araştırılır. Karında hassaslık, şişlik, ekimoz, asimetri, defans bulunabilir. Sırt üstü yatan hastada kristalar aşağı yanlışsız bastırılarak yahut her iki krista birbirine yanlışsız itilerek ağrı uyandırılmaya çalışılır. Aseatabulum kırıklarında kalça hareketlerinde ağrı vardır. Dikkatli bir nörovasküler muayene yapılmalıdır.İki istikametli ve oblik pelvis grafileri kâfi olmazsa bilgisayarlı tomografi çekilmelidir.
Tedavi:
Pelvis kırıkları çoğunlukla konservatif olarak tedavi edilirler, ekseriyetle 4 haftalık yatak istirahati kaynama için kafidir. Fakat ayrılmanın fazla olduğu kopma kırıklarında, ayrılmış ve deplase olmuş başka kırıklarda, çıkıklarda, cerrahi tedavi gerekebilir. Konservatif tedavi:
Traksiyon
Hamak. Daha çok simfizis pupis ayrılmalarında her iki iliak kanat hamak yardımı ilie birbirine hakikat bastırılarak redüksiyon elde edilmeye çalışılır.
c. Kapalı redüksiyon. Nadiren başvurulan bir usuldür. Cerrahi Tedavi:
Açık redüksiyon kirshner telleri ve plak-vida ile intrnal fiksasyon.
b. Pelvis eksternal fiksatörü. Komplikasyonlar:
Organ yaralanmaları,
Vasküler yaralanmalar. Pelvis ile komşuluk içinde olan büyük damar yaralanmalarıdır, çok kan kaybı ile yaralı kaybedilebilir.
Nörolojik yaralanmalar,
Tromboemboli,
Malunionlar,
Yürüme ve postür bozuklukları.
KALÇA KIRIKLARI
Uyluk Kemiği (Femur) Üst Uç Kırıkları
Femur üst ucu anatomik olarak üç bölgeden oluşur:
Femur başı ve boynu,
Trokanterik bölge,
Subtrokanterik bölge.
Femur Boynu Kırıkları
Tüm kırıkların yaklaşık %1’ini oluşturur. %80 60 yaş üzerinde ve bayanlarda erkeklere nazaran 4-5 kat daha fazla görülür. Uyluk abduksiyonda iken, bacağa uzunlamasına gelen dolaylı zorlama ile uyluk yarı fleksiyonda iken kalça üzerine düşme yahut çarpma biçimindeki dolaysız zorlama ile femur boynunda kırık oluşabilir.
Sınıflandırma:
Kapital: Femur başında eklem yüzünü ilgilendiren kırık.
Subkapital: Eklem yüzünün distalinde olan kırık.
Transservikal: Boynun ortasından geçen kırık.
Sevikotrokanterik kırık: Boyun ile trokanterik bölgenin birleşme yerinde olan kırık.
Klinik ve teşhis:
Hastanın genel durumunda fazla bir değişiklik yoktur. Ayrılmamış kırıklarda; kalça bölgesinde ağrı vardır. Topuktan yahut büyük trokanterden vurulduğunda kalçada ağrı ortaya çıkar. Ayrılmış kırıklarda ise, bacak abduksiyon ve dış rotasyondadır. Kesin teşhis röntgenle konulur. Osteoporotik hastalarda, dişlenmiş kırıklar röntgende atlanabilir, bu durumda bilgisayarlı tomografiden yararlanılabilir.
Tedavi:
Femur boyun kırıkları güç uygunlaşan kırıklardandır. Bunun esas iki nedeni vardır; 1) Femur boynu az kanlanan kompakt kemik yapısındadır, bu nedenle çok kanlanan kansellöz kemiğe nazaran daha güç kaynar. 2) Femur boynunun büyük bir kısmı eklem kapsülü içinde yer alır ve bu bölgede kaynama için gerekli olan periost dokusu bulunmaz. Bu yapısal özelliklerin dışında, kırık nedeniyle femur başının beslenmesi bozulur ve femur başı avasküler nekrozu gelişebilir. Bu nedenle femur boyun kırıklarının tedavisi her yaş kümesi için cerrahidir. Yaşlılarda femur başı parsiyel protezi, gençlerde anatomik redüksiyonu takiben, kalça kompresyon çivileri, çocuklarda ise, epifiz plağında az hasar oluşturacak ince multipl çiviler (Knowles çivileri) ile tespit yapılır. Protez uygulamalarından sonra erken hareket ve yük vermeye müsaade verilirken, internal tespit yapılanlarda radyolojik olarak kal dokusu görülünce tartı vermeye müsaade verilmelidir.
Komplikasyonlar:
Kaynama,
Avasküler nekroz,
Dejeneratif artrit.
Trokanterik Kırıklar
İki trokanter ortasında kalan bölgenin kırıklarıdır.
İzole trokanter kırıkları
Gluteal adalelerin çekmesine bağlı, iliopsoas adalesinin çekmesine bağlı olarak küçük trokanterde kopma kırıkları olabilir. 1 cm’den fazla ayrılmış olanların dışında cerrahi tedavi gerekmez.
İntertrokanterik kırıklar
Daha çok 60-80 yaşları ortasında görülür. Uyluk abduksiyonda iken düşme sonucunda yahut gluteal adaleler ile iliopsoas’ın karşılıklı çekme kuvvetlerine bağlı olarak yahut büyük trokanter üzerine düşme ile kırık oluşabilir.
Klinik ve teşhis:
Hasta ekseriyetle yaşlı ve bayandır. Trokanterik bölge çok kanlanan kansellöz kemik yapısındadır ve kırıkla bir arada epeyce fazla bir kan kaybı olur. Bu nedenle şok tablosu gelişebilir. Kırık bölgesi ağrılı, oluşan hematoma bağlı olarak şişmiştir. Bacak bir ölçü kısalmış üzere görünebilir.
Sağ kalça (intertrokanterik) kırık ve kalça kompresyon çivisi ile tedavisi
Tedavi:
Genel durum düzeltilir. Geçirdiği travma nedeniyle, kardiyopulmoner ve metabolik istikrarı bozulmuş, porotik kemiklere sahip yaşlı hastaları bir an evvel ayağa kaldırmak gerekir. Bunun için cerrahi tedavi ile açık redüksiyon ve kalça kompresyon çivileri yahut trokanterik plak ve çiviler, stabil tip 1 ve 2 kırıklarda, intramedüller Nadir çivileri ile internal tespit yapılır. Cerrahi tedavi yapılamayacak hastalarda traksiyon yahut pelvipedal alçı tesbiti uygulanır. Komplikasyonlar: 1. Hipovolemik şok ,2. Malunion; koksa vara, kısalık, dış rotasyon.
Subtrokanterik Kırıklar
Küçük trokanter ile bunu 5 cm distaline kadar olan kısım ortasındaki kırıklardır. Bu bölgeye gelen döndürücü ve makaslama kuvvetler ile yahut dolaysız olarak trafik kazası, düşme, göçük altında kalma, ateşli silah yaralanmaları ile kırık oluşabilir.
Klinik ve teşhis:
Genellikle çok modüllü kırıklardır. Üst modül, gluteal adaleler ve iliopsoas’ın çekmesi ile abduksiyon, dış rotasyon ve fleksiyona çekilirken, alt kesim, adduktor adalelerin çekmesiyle adduksiyona çekilir ve kırık uçları deplase olur. Bu nedenle kırık bölgesinde biçim bozukluğu, oluşan hematom nedeniyle şişlik vardır.
Tedavi:
Bu kırığın redüksiyonu zordur, redüksiyon yapılabilse bile konservatif usuller ile korunması kolay değildir. Bu nedenle tedavisi cerrahidir. Açık redüksiyonu takiben, trokanterik plaklar, kalça kompresyon çivileri, kilitli intramedüller çiviler ile tespit yapılır. Çocuklarda öncelikle konservatif tedavi denenmelidir.
UYLUK KEMİĞİ (FEMUR) CİSİM KIRIKLARI
Femur, insan bedeninin en uzun, geniş adale kitleleri ile kuşatılmış en sağlam kemiğidir. Buna karşılık kırıkları çok görülür. Dolaysız darbenin geldiği tavmalarda yahut döndürücü zorlamalar, trafik kazalarında olduğu üzere, diz fleksiyonda iken dizin ön kısmına gelen zorlamalarla femur cismi kırılabilir. Bu tıp bir zorlamada, patellada kırık, art çapraz bağda yırtık ve posterior kalça çıkığı da oluşabilir.
Klinik ve teşhis:
Kırık bölgesinde genel kırık belirti ve bulgularına ek olarak, bacak kısalmış olabilir. Proksimal kesim iliopsoas’ın tesiriyle öne, abduktor adalelerin tesiriyle abduksiyona çekilirken, distal modül gastroknemiusun tesiri ile geriye, adduktor adalelerin çekmesine bağlı olarak adduksiyona ve dışa hakikat döner. Bilhassa modüllü kırıklarda hipovolemik şok gelişebilir.
Tedavi:
İlk yardım çok kıymetlidir. Taşıma esnasında kırık uçlarının etraf yumuşak dokuları tahrip etmemesi için, hareket etmesi önlenmelidir. Çocuklardaki femur cisim kırıkları konservatif olarak tedavi edilirler. Kırık uçları üzerinde tesirli olan adale çekim güçlerini ortadan kaldırmak için istikrarlı traksiyonlar uygulanır, bu halde redüksiyon elde edildikten sonra pelvipedal alçı tespitine geçilir. Femur cisim kırıkları çocuklarda 8-10 haftada kaynar.Erişkinlerdeki tedavi cerrahidir. Açık redüksiyon yapıldıktan sonra, plak-vida yahut intramedüller çivi (Küntscher) ile internal tespit sağlanır. İntramedüller çiviler daha rijit tespit imkanı yarattığından tercih edilirler. Bu tıp tespitlerde radyolojik olarak kal dokusu gelişimi beklenmeden denetimli tartı verilmeye başlanabilir. Bu biçimde kırık uçlarına verilen fizyolojik kuvvetler kal oluşumunu olumlu tarafta tesirler.
Kaynak: Doktor Sitesi